Рудзіш Я. Неба пад Берлінам. / Пер. з чэск. М.Мартысевіч. -- Мн.: Логвінаў, 2008. -- 180с. -- (Чэская калекцыя).
Арыгіналдьная назва: Jaroslav Rudiš. Nebe pod Berlínem. [2002]
Ну вось, цяпер Берлін стаў для мяне блізкім, стаў горадам, у які я ужо жадаю прыехаць, таму што цяпер мне здаецца, што я нешта пра яго ведаю. Нешта не з падручнікаў гісторыі ці нямецкай мовы, а нешта асабовае, міжасабовае, а таму асабістае…
Чамусьці так здараецца з гарадамі -- пакуль ты не пазнаёмісься з якімі-кольвек літаратурнымі "жыхарамі" места, яно застаецца для цябе нейкай абстракцыяй, даведнікам па гісторыі архетэктуры, чыгуначнай станцыяй, радкамі прызначэньня на капэрце, нават калі ў капэрце ляжыць ліст сябру, які там жыве. Таму што твой нелітаратурны, жывы, сапраўдны сябра -- гэта твае дачыненьні, твае адносіны, тваё сумоўе, і ты не зьвязваеш яго і места, чамусьці так… Напэўна таму, што места ў эўрапейскіх мовах (пачынаючы з лаціны) часьцей жаночага роду, і стасункі твайго сябра з местам, дзе ён жыве -- гэта нешта ягонае, асабістае, нават інтымнае, зрэшты, як і твае стасункі з Менскам, і нават калі вы з сябрам вельмі шчырыя, табе не зразумець да канца гэтай повязі, а яму -- тваёй, таму ты з самага пачатку і не зьвязваеш у сваім уяўленьні сябра і места, дзе ён жыве. І гэта заўжды розныя рэчы, розныя "жанры жыцьця" так бы мовіць -- калі ты едзеш ДА СЯБРА і калі ты едзеш У ТОЙ ГОРАД… Так было з Варшавай -- станцыя прызначэньня, каб сустрэцца з сябрам, пакуль я не прачытаў "Дзевяць" Стасюка… Осла здаецца родным мястэчкам (хоць я ні разу там яшчэ не быў), бо начытаўся плойму нарвежскіх пісьменьнікаў. Пасьля рамана Рудзіша я жадаю наведаць Берлін!.. ;-)
Літаратурныя героі для места -- гэта як нябожчык Бертрам для галоўнага герою "Неба пад Берлінам" -- гэта здань, дух, якога можа пабачыць толькі той, каму гэта патрэбна. Мне патрэбна, я чамусьці не магу па іншаму асвойтаць прастору. Мне патрэбна, каб каля муроў, на ростаньнях, у кавярнях былі гэтыя ледзь улоўныя адбіткі чыйго-небудзь натхненьня і пісаніны, адбіткі, без якіх гарадскі пейзаж не мае смаку…
Што тычыцца самаго твору. Нельга сказаць, што я "ў захапленьні", мае адчуваньні хутчэй трэба назваць "спакойнай задаволенасьцю", хаця гэта і будзе крыху супярэчыць "нонканфармісцкаму сюжэту" (азначэньне з анатацыі), бо "задаволенасьць" -- гэта хутчэй для буржуа, а не для роккераў, што ў грукаце колаў метро чуюць найвышэйшую музыку… Я задаволены, што прачытаў, і што мне было цікава, і нічога не напружвала пад час чытаньня (нават перакладчыцкія эксперыменты з моваю ^--^…) і пасьля засталося прыемнае адчуваньне, як пасьля знаёмства з добрым чалавекам. Простая гісторыя музЫкі, які зьбег у гэты горад, каб ці то нешта знайсьці, ці то нечага пазбыцца. Яго дачыненьні з рознымі людзьмі, іхныя гісторыі, якія герой усмоктвае як губка воду, жыцьцё, якое верціцца і віруе вакол рэек падземкі. І узаемасувязі і гісторыі розных персанажаў нечым нагадваюць схему гэтага у-бану, нечым яны адзін аднаму пасуюць -- геаграфія станцый і сетка падзеяў, герояў, гісторый… Шкада толькі, што Катрын плануе зьехаць у Рэйк'явік, зрэшты, калі раман пачынаўся з пабегу, дык вельмі лагічна завяршыць яго намінкай на другі пабег. Мастацкая сіметрыя геаметрычных ліній у-бану, населенага духамі самагубцаў… Калісьці яны таксама зьбеглі ад чагосьці, зьбеглі "на той бок рэек", і цяпер толькі музыка "незавершаных" уцекачоў можа прынесьці ім спакой, адкрыць шлях на Неба, Неба пад Берлінам...
No comments:
Post a Comment